Lezing: “De van Eycks en de liefde; het portret van de Arnolfini’s en de Théséide”
Terug naar Geschied- en heemkundige kring "Het Land van Thorn"Maandag
26-11-2018 20:00
Zaal “Aod Thoear”, Steegputstraat 4, te Thorn
door de heer Jos Henckens
Beschrijving
1435 - Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw door Jan van Eyck
Afbeelding afkomstig van wikia
De laat-middeleeuwse kunstenaarsfamilie Van Eyck blijft boeien, ook via specifieke thematische benaderingen. Jos Henckens haakt in deze voordracht in op het thema van de liefde bij Jan van Eyck en Barthélemy d'Eyck binnen de toenmalige adelijke mentaliteit.
Ons beeld van liefde en relatiebeleving is dominant gekleurd door de liberale individuele zelfbeschikking en de romantische emotionaliteit vanaf de 19de eeuw. In de late Middeleeuwen verlustigden de betere standen zich in het droombeeld van de hoofse liefde en engageerden zij zich meestal in gearrangeerde huwelijken.
De picturale weergave van het koppel Arnolfini (1435) door Jan van Eyck heeft tot verschillende interpretaties geleid: handelt het om een huwelijks-, dan wel een verlovingsportret? En wiens hand ligt in de hand van Giovanni Arnolfini? De hand van de meester herkennen we in de sublieme compositie, kleurenpracht, gedetailleerde symboliek en bovenal de levensechte weergave van het stoffelijke. En jawel, Jan van Eyck schildert zichzelf - subliem - als getuige! Nog deze aanvulling: hoe moeten we kijken naar Jans verloren werk over een naakte vrouw bij haar toilet?
Barthélemy d'Eyck verbleef aan de hoven van René d'Anjou in Angers, Tarascon en Aix-en-Provence. Hij verluchtte - waarschijnlijk - een Franse vertaling van de Teseida van Giovanni Boccaccio, een episch gedicht van rond 1340-1341. Het verhaalt de lotgevallen en het bewind van de Atheense held Theseus, en vooral ook de rivaliteit tussen twee vrienden Palemon en Arcitas voor de liefde van Theseus' dochter Emilia. De fijngevoelige stijl met heerlijke aandacht voor het detail door - wellicht - Barthélemy is geïnspireerd door Jan Van Eyck, maar zeker ook door het Provençaalse lichtspel en het rijke Middeleeuwse kleurenpalet.
1460-1470 Emilia in de besloten hof door Barthélemy d'Eyck
Afbeelding afkomstig van louisesanfacon
Een vergelijking dringt zich op met die andere werken, geïllustreerd door dezelfde meester: Le mortifiement de vaine plaisance en Le coeur d'amour épris, - toegeschreven aan hertog René zelf. De romantische liefde leidt er tot losgeslagen onbezonnenheid en door haar onbereikbaarheid tot melancholisch verdriet.
Spreker Jos Henckens is geboren in Geistingen in 1962 en historicus (K.U. Leuven). Hij mag putten uit zijn rijke ervaring als leraar Geschiedenis aan het Atheneum van Overpelt. Verder is hij fier voorzitter te zijn van de Pater Sangerskring in Maaseik. Aldaar is hij verder betrokken bij de Nacht van de Geschiedenis en bij het Van Eyckplatform.
Zijn interesses op dit moment gaan uit naar De Eerste Wereldoorlog - Joden in Belgisch-Limburg tijdens WO II - Hubert en Jan van Eyck - de miniaturist Bartholomeus Van Eyck - Pieter Bruegel de Oude.
De droom van koning René door Barthélemy d'Eyck
Afbeelding afkomstig van Wikipedia