Thoears Woeardebook

Beschrijving

De presentatie op 14 oktober 2011 van het plaatselijk woordenboek was de afronding van een meerjarenproject waaraan door een groepje enthousiaste en deskundige vrijwilligers is gewerkt. Het Thoears Woeardebook is een prachtig vormgegeven boek waarin zo zorgvuldig mogelijk het dialect van Thorn is vastgelegd. Van A tot en met Z, met toepassingen in de spreektaal, zodat de betekenis door een levendige context duidelijk wordt. Als extraatje is er een beknopte woordenlijst Nederlands-Thoears in opgenomen.

Het Thoears Woeardebook is een prachtig naslagwerk. Een waardevolle aanwinst voor elke rechtgeaarde Thoearder of voor degene die geïnteresseerd is in het culturele erfgoed van het witte stadje. De vormgeving van het Thoears Woeardebook, door Joep Pohlen (van Polka Design te Roermond), is zo uniek dat het is onderscheiden met een Design Award van de Type Directors Club New York.

Op de website Limburgse [gesproken] woordenboeken is een digitale versie voorhande

Klankmetje De werkgroep “Thoears Woeardebook” presenteerde 31 december 2006 - de laatste dag van de zelfstandige gemeente Thorn, onder het motto ‘Thoearder klanke blieve’ - het “Thoears Klankmetje”. Zoiets als een leesplankje, maar dan toch eigenlijk heel wat anders. Uitgevoerd in de vorm van een placemat, waarop negen specifieke Thoearse klanken zijn uitgewerkt (één hoofdwoord per klank) en voorzien van kleurrijke illustraties, gemaakt door Jan Rulkens. Het “Thoears Klankmetje” is gedrukt in full color en is tweezijdig gelamineerd. Het ook feitelijk op tafel als onderlegger te gebruiken placematje kost € 2,50 per stuk. Het “Klankmetje” is te koop bij Boekhandel de Stift (Vinkenstraat, Thorn), de VVV in Thorn, Boekhandel Boom (Neerstraat 31, Roermond) en tijdens lezingen bij het boekenstalletje van de GHK “Het Land van Thorn”.
Inwoners van Thorn kunnen het “Klankmetje” ook bestellen via het overmaken van het verschuldigde bedrag (gewenst aantal x €2,50) op rekening 1575.10.131 ten name van Thoears Woeardebook. Na ontvangst van de betaling wordt het bestelde thuis bezorgd.

Geïnteresseerden buiten Thorn kunnen hun interesse kenbaar maken via een mail aan onder vermelding van het gewenste aantal. Zij ontvangen dan bericht over de vooraf te betalen (verzend)kosten.

Gedicht van Har Sniekers, samengesteld voor en voorgedragen bij gelegenheid van de presentatie van het "Thoears klankmetje"

Mien Moderstaal

Laat ós toch poear in plaats van prei blieve koupe
en mèt de wichter neet aan het handje mer aan het hendje loupe
Sjónk blieve aete in plaats van ham
en geine stroop mer sjroeap smieëre oppe bótram

Haose zeen zoeaväöl wermer es handschoenen
en ein muulke gaeve klinktj toch sjoeaner es zoenen
Óm vuuer te laeze pakke wae gein boekje mer ein beukske
en de kleine kriegtj gein koekje mer ein keukske

Bès se kwaod ... den rope wae ein ganse litanie
mer ”stómme achteruuever’’, ”prengel” en ”klöppel” huuere ouch d’r bie
Bès se get verlaege of ein bietje verwaandj
den zègke ze ”bluue” of ”kiek dao dae gaantj”

Zoea kan ich nog ore door blieve gaon
’t kumtj allemaol in oos book te staon
Mer baeter den in ein book biejein gebrach
is det het – wie ’t zoea oetkumtj- nog edere daag weurtj gezag

Har Sniekers

1. Klinkers
De klinkers waere gesjreve wie in ’t Nederlands. Ein paar bezunjer teikes zeen:
de è
de ó
de ö
de ae
de ao
de äö kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie: bèd, vès, zègke, versjèt.
hóndj, zón, gróndj, tón.
mös, dörp, plökke, zök.
laeve, paerd, gael, aete.
maon, haok, staon, paol.
väöl, häökske, bäöke, päölke. Sjrief noeat ee, oo, uu, aa es det vanoet ’t
Nederlands verkieërdj is.
Dus: vlege, breve, bloje, moder, sture, ule, vader, laje.
2. Twieëklanke
Vuuerbeeldje van Thoearder wuuerd mèt twieëklanke:
de ieë
de oea
de uue
de aej
de uuj
de ej
de eej
de äöj
de aoj
de ooj
de aaj
de oew kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie: kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie: twieë, fieës, mieë, vieë.
Thoear, sjroeap, roead, bloeat.
vuuer, wuuerd, duueske, huuere.
traej, gaej, baeje, knaeje.
luuj, Truuj, kuuj, perrepluuj.
letej, wejje, nejje, bezej.
leej, sneej, reej, deej.
näöj, dräöj, väöj, näölj.
braoj, raoj, sjaoj, aoj.
spooj, blooj, tegooj, zooj.
flaaj, sjaaj, slaaj, begaaj.
moew, troew, geboew.

Kees in principe vuuer ou en neet vuuer au. Behalve es ’t Nederlands au haet.
Dus: rouke, sjoud, ouge, ouch, koupe, boum, knoup.
Kees in principe vuuer ei en neet vuuer ij. Behalve es ’t Nederlands ij haet.
Dus: stein, leid, bein, kleid, heit, vleis, Lei. 3. Mètklinkers
De mètklinkers zeen wie in ’t Nederlands. Ein paar bezunjer gevalle zeen:
de gk
de sj kumptj vuuer in wuuerd wie:
kumptj vuuer in wuuerd wie: mögke, zègke, ligke, bagke.
sjoon, sjael, sjoeal, sjiene.
de j sjrieve wae in eine mètklinkergroep mer eine kieër en waal op ’t inj.
Dus: blindj, kindj, windj, róndj, hóndj, bóntj, landj, tandj, zandj.
4. De t of d op ’t inj
Es ein woeard in ’t Nederlands op ’t inj ein d haet, blieftj die in ’t Thoears bewaardj. Ouch es die d door ein j gevolgdj waertj. Mer es in ’t Nederlands gein vuuerbeeldj mèt d is, den sjrieve wae ein t, want die klinktj dao ouch.
Dus: hóndj, landj, wuuerdje, gehadj, gesnaptj, roead, bloeat, gaat, zaat, intrintj, versjèt.

5. 't Wuuerdje se
De ónbeklemtoeandje vorm van doe (dich) is se. Det is ein woeard. Wae sjrieve det los van ’t werkwoeard.
Dus: geis se, duis se, kieks se, es se kieks, es se det wèts, es se det mer lieëts.

6. Internationaal wuuerd
Internationaal wuuerd waere in ’t Thoears zoea väöl mäögelik in de internationaal spelling gesjreve.
Dus: bibliotheek, televisie, computer, chirurg, garage, specialist, jury, station.

1. Emes kumtj de hoeamès ónger de vreumès oet.
De onderbroek/-jurk van iemand komt onder de bovenbroek/-jurk uit.

2. Es ’t neet geit den bóktj ’t mer.
Lukt ’t niet goedschiks, dan maar kwaadschiks.

3. Toen waas de bók vèt.
Toen moesten er maatregelen worden genomen.

4. Waat de kop vergitj, mótte de bein misnete.
Als je iets bent vergeten moet je het weer gaan halen.

5. Op de körf stoeate.
Via een omweg iemand iets proberen duidelijk te maken.

6. Hae kan baeter doead gaon achter ein greun hèk es achter eine dorre stroek.
Als een oudere man trouwt met een veel jongere vrouw.

7. Doot dich neet oet vuuer des se nao bèd geis.
Schenk je bezit niet weg voordat je dood gaat.

8. Aangebrandj haet bein.
Je ruikt het al van ver als iets is aangebrand.

9. Ieës koelkop zeen en den kwakkert waere.
Klein beginnen.

10. Mèt meine besjeet zich ins eine.
Als je het niet zeker weet, kun je bedrogen uitkomen.

Externe Links

• Vereniging Veldeke Limburg
• De Limburgse Dialekten