Lezing: “Waarom is genealogisch onderzoek in onze regio zo moeilijk?” “Een gebied met schuivende grenzen, gelardeerd met grote en kleine enclaves, gepokt en gemazeld met zwarte en grijze gaten”
Terug naar Geschied- en heemkundige kring "Het Land van Thorn"Maandag
25-03-2019 20:00
Zaal “Aod Thoear”, Steegputstraat 4, te Thorn
door Thieu Wieërs
Leden van de kring hebben gratis toegang, niet-leden betalen € 2,00.
Beschrijving
Een gebied met schuivende grenzen.
Nadat de Franse revolutionairen in 1795 in ons gebied de legpuzzel terugbrachten tot één geheel trokken de Belgische opstandelingen er in 1843 opnieuw een streep door. Herschikkingen drongen zich of opnieuw op. Maar niet alleen de landsgrenzen verschoven, maar ook die van kantons, gemeenten en bisdommen. Dit alles deed de mens, maar de Maas stroomde er ook nog. Het gebied Pol en Panheel wordt in Franse periode nog een aparte gemeente om in 1820 verdeeld te worden tussen Heel en Wessem. Om de verwarring nog groter te maken vallen de grenzen van parochies dikwijls niet samen met een juridische gebied of een gemeente.
De inwoners van Kelpen moesten eerst ter kerke in Grathem, kregen het recht op een aparte kerk in 1794. Maar…die kerk kwam er pas in 1934-1935. Belangrijke zaken past traagheid. De vraag die men zich voortdurend moet stellen is: “Waar moet men ter kerke en waar gaat men ter galge?”
Gelardeerd met grote en kleine enclaves
Aan enclaves is er geen tekort. Van Ass, Winkel, Katert, het Solt, de Ketel en Haler tot Kelpen, Oler en Ell. Wie weet ze allemaal liggen?
De gemeente Molenbeersel wordt pas in 1845 gevormd uit resten van Stramproy, twee delen van Hunsel, twee enclaves van Ittervoort en één van Kessenich. Nog in 1947 weet de Maaseiker lijsttrekker voor de CVP niet waar precies het Maaseiker-Solt ligt. Hij ging de stemmen zoeken in Gruitroder-Solt.
Gepokt en gemazeld met zwarte en grijze gaten
Sommige primaire bronnen voor genealogisch onderzoek zijn zoek (Nunhem) of verbrand (Geistingen en Baexem). De service van de rijksarchieven is niet overal van het Maastrichtse niveau. Dat je voor heel wat zaken uit onze regio in Duisburg (voor enkele jaren in Dusseldorp of Brühl) moet zijn of natuurlijk in Luik, Hasselt of Brussel is
vrijwel onbekend en schrikt af. De Franse volkstellingen uit 1796 van Echt gingen verloren, die van het Ven en Wurfeld werden nooit gemaakt. Visserweert werd gewoon over het hoofd gezien.
Kortom: er is heel wat te vertellen.
Tenslotte
Er zal ook (als er nog tijd over is) aandacht besteed worden aan:
- De emigratie van de vele jonge mannen die vooral als herder naar het gebied van het oude graafschap Vlaanderen en Henegouwen en Zeeland trokken. Dit verschijnsel verdampte na 1840.
- De seizoensarbeid naar Haarlem, Leiden en Dordrecht. De katholieke enclave Heemstede is een favoriete verblijfplaats.
- De massale trek naar het aangrenzend Rijnland, startend rond 1870 en teruglopend vanaf 1905, evolueert naar het drama van 1914-1918.
Over de spreker
Thieu Wieërs voorstellen aan de leden van de Kring Land van Thorn is eigenlijk niet nodig. Hij was lid van de kring vanaf de oprichting, werd na de herstart bestuurslid en lid van de redactie van de Kroetwès. Dat laatste is hij nog steeds. Al veertien jaar is hij ook lid van de stuurgroep van GLUREN BIJ DE BUREN.
In zijn vroeger leven was hij leraar wiskunde aan het college van kruisheren te Maaseik.
Zijn interesse in en onderzoek naar het verleden van al zijn voorouders en dus ook van hun leefwereld deed hem uitgroeien tot een bekend genealoog en kritisch streekhistoricus in en rond het grensgebied Maaseik – Weert- Meijel – Roermond en de Maas. Verhalen van zijn vader over de bokkenrijders in zijn geboortedorp Geistingen pasten bij dit alles. Bij zijn talrijke zoektochten in vele archieven ontdekte hij grote delen van de verloren gewaande dossiers van deze bende.
Dit alles werd verwerkt in het boek: Wij zullen u met assen lonen. (1985).
Door de familieverhalen over soldaten van Napoleon spitste hij zich jarenlang toe op dit onderwerp.
In de Kroetwès publiceerde hij zijn vondsten over de dorpen en/of gemeenten Neeritter, Thorn, Ittervoort, Ell, Haler en Beersel.
De grens door ons werkgebied was ook één van zijn geliefde thema’s. Zijn vaderland ligt dan ook aan beide zijden. Met zijn lezing over: ‘’De teloorgang van het verenigd koninkrijk der Nederlanden’’ trok hij met succes naar vele plaatsen in gans Limburg.