Lezing: “Dwangarbeid in de mijnen tijdens de Wereldoorlog II”
Terug naar Geschied- en heemkundige kring "Het Land van Thorn"Maandag
17-02-2020 20:00
Zaal “Aod Thoear”, Steegputstraat 4, te Thorn
door Dr. Willibrord Rutten
Beschrijving
Tijdens de bezetting zetten de Nazi’s de Limburgse steenkolenmijnen onder druk om meer te produceren. Naast het aannemen van meer personeel, werd al spoedig de 8-urige werkdag vervangen door een van 8 uur en 45 minuten. Op zondag moest gewerkt worden, eerst vrijwillig, maar later ook verplicht. Weliswaar kregen de mijnwerkers een dubbel loon, jenever, chocola of margarine, maar de productie per arbeider daalde juist. Daarom kwam 'Verwalter' Hermann Bruch in de loop van 1942 met het idee om Russische krijgsgevangenen in te zetten in de ondergrondse productie. De gezamenlijke Nederlandse mijndirecties zagen dat niet zitten en brachten allerlei bezwaren naar voren. Zo zou er het taalprobleem zijn, de krijgsgevangenen waren geen geschoolde mijnwerkers en het bouwen en onderhouden van een 'Russenkamp' zou veel te duur zijn.
Alternatieven die de 'Verwalter' aandroeg, zoals het aannemen van vrouwen op de leesvloer, zelfs het aannemen van onderduikers - die konden rekenen op een pardon van de 'Verwalter'- werden aan de directies aangeboden. Directies wezen echter bij de vrouwen op 'zedelijke' bezwaren en bij de onderduikers verklaarden ze 'niet te weten hoe ze met deze in contact konden komen'.
In 1943 was voor Bruch de maat vol en hij begon aan te dringen op het aannemen van Russische krijgsgevangenen. In Belgische kolenmijnen, die ook onder zijn beheer stonden, gebeurde dat al. In strijd met de Conventie van Genève -dat de behandeling van krijgsgevangenen op humane wijze regelde- dat wel! Bij alle bezwaren die de Nederlandse mijndirecties naar voren brachten, viel dit principiële beroep op bescherming van krijgsgevangenen echter niet te beluisteren. Er werden plannen uitgewerkt voor een Russenkamp op het terrein van de Julianamijn in Eygelshoven…..
Afbeelding afkomstig van Mijn Julia
Dr. Willibrord Rutten studeerde geschiedenis in Nijmegen en is in Wageningen gepromoveerd bij prof. A.M. van der Woude, hoogleraar landbouwgeschiedenis. Sinds 1985 is hij verbonden aan het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg te Maastricht. Hij publiceerde een boek over de Oranje-Nassau Mijnen. Pionier in de Nederlandse steenkolenmijnbouw, 1893-1974 (2008, samen met J. Peet), schreef hoofdstukken over het leven rondom de mijn in Mijnwerkers in Limburg, een sociale geschiedenis (2012) en publiceerde in Limburg kolenland (2015) over Nederlandse koempels in de Luikse kolenmijnen. Samen met Theo Dibbets legde hij een databank aan van het complete topkader van de Limburgse steenkolenmijnen, 1900-1974.
De lezing is gratis toegankelijk voor leden, niet-leden betalen € 2,00.